Als het gaat om hormonen rondom de vrouwelijke cyclus en gezondheid, hebben veel vrouwen gehoord van de hormonen oestrogeen en progesteron en dat ze beide belangrijk zijn om elke maand een menstruatiecyclus van ongeveer 28 dagen te creëren tot aan de menopauze. In werkelijkheid zijn deze hormonen slechts het topje van de ijsberg als het gaat om de hormonale gezondheid van vrouwen.
Hormonen begrijpen
Hormonen worden geproduceerd door endocriene klieren. Je eierstokken – die de geslachtshormonen oestrogeen en progesteron produceren – zijn slechts een van de acht endocriene klieren die essentieel zijn voor de hormonale gezondheid. Hormonen worden ook geproduceerd door de bijnieren, hypothalamus, pancreas, bijschildklier, pijnappelklier, hypofyse en schildklier. In feite produceren je bijnieren ook geslachtshormonen, waaronder testosteron.
Deze hormonen zijn de boodschappers van je lichaam. Ze reguleren: voortplanting, groei en ontwikkeling, metabolisme en energie, voedingsstoffen- en elektrolytenbalans in het bloed, waterbalans in het lichaam en je stressreactie. Het doel van het endocriene systeem is het handhaven van het evenwicht, wat betekent dat de hormonale gezondheid van vrouwen meer is dan reproductieve gezondheid, het is de gezondheid van het hele lichaam.
Oestrogeen en progesteron
Oestrogeen – wat eigenlijk een verzamelnaam is voor verschillende soorten oestrogeen – stuurt de vrouwelijke geslachtskenmerken aan, het reguleert je menstruatiecyclus, zorgt voor de opbouw van het baarmoederslijmvlies, vertraagt het botverlies, stimuleert en beschermt hersencellen, verhoogt de HDL-waarden (cholesterol), verhoogt het lichaamsvet en creëert progesteronreceptoren. Progesteron ontspant de spieren, onderhoudt het baarmoederslijmvlies, stimuleert de botgroei, verbrandt vet voor energie, verhoogt het libido en, belangrijker nog, brengt de effecten van oestrogeen op het lichaam in evenwicht. Progesteron is erg belangrijk voor de hormonale gezondheid, omdat oestrogeen, om goed te kunnen werken, in de juiste verhouding tot progesteron moet zijn. Zonder voldoende progesteron zal je lichaam in oestrogeendominantie, oftewel te hoog oestrogeen ten opzichten van progesteron, verkeren. Een laag progesterongehalte kan leiden tot oestrogeendominantie.
Bovendien kunnen xenohormonen – zoals verzorgingsproducten die wij op ons gezicht en lichaam smeren, kleding die we dragen, wasmiddel waar we onze kleding mee wassen, voeding, verpakkingen etc. – een oestrogeenachtig effect op het lichaam hebben, wat bijdraagt aan de oestrogeendominantie. Overtollig oestrogeen en xenohormonen kunnen tot verschillende aandoeningen leiden:
- Hevige menstruaties, stolsels en krampen
- Een opgeblazen gevoel
- Gevoelige borsten
- Gewichtstoename
- Postmenstruele hoofdpijn en migraine
- Depressie, prikkelbaarheid, angst en woede
- Verminderd libido
- Zinktekort
- Schildklierhormoondisfunctie
- Disbalans van de bloedsuikerspiegel
- Verhoogd risico op auto-immuunziekten
- Verminderde vruchtbaarheid
Voor een hormonale gezondheid is het belangrijk dat oestrogeen en progesteron in balans zijn. Om deze hormonen in evenwicht te brengen zijn andere organen en systemen belangrijk, met name je lever, bijnieren, schildklier en lymfestelsel.
Het doel van het endocriene systeem is het handhaven van het evenwicht, wat betekent dat de hormonale gezondheid van vrouwen meer is dan reproductieve gezondheid, het is de gezondheid van het hele lichaam.
De lever- en hormoonbalans
De lever is een heel belangrijk orgaan. Het metaboliseert eiwitten en koolhydraten, slaat voedingsstoffen op, synthetiseert cholesterol, neutraliseert gifstoffen, verwerkt hormonen en nog veel meer. Een gezonde lever kan overtollig oestrogeen uitscheiden en de hormonen in balans houden. Een gestresste of overwerkte lever leidt echter tot verhoogde oestrogeen- en hormonale disbalans.
Er zijn verschillende voedings-, levensstijl- en omgevingsfactoren die de gezondheid van je lever negatief kunnen beïnvloeden:
- Bewerkte voedingsmiddelen
- Kunstmatige ingrediënten
- Transvetten
- Suikerrijk dieet
- Alcohol
- Niet-biologisch vlees en producten
- Pesticiden en herbiciden
- Kunststoffen
- Industriële verontreinigende stoffen
- Blootstelling aan zware metalen
- Conserveermiddelen in huidverzorgingsproducten
- Agressieve schoonmaakproducten
- Chronische infecties
Bijnieren en hormoonbalans
De bijnieren zijn de ‘stressklier’ van het lichaam. Ze helpen je lichaam om te gaan met zowel acute als chronische stress. Wat je misschien niet weet, is dat ze ook je back-up zijn voor de productie van geslachtshormonen – oestrogeen, progesteron en testosteron. De bijnieren zijn vooral belangrijk voor het in balans houden van hormonen tijdens de peri- en postmenopauze. Daarom is de hormonale gezondheid sterk afhankelijk van de gezondheid van de bijnieren.
Wanneer het lichaam onder stress staat, produceren de bijnieren cortisol. In tijden van overmatige stress zal je lichaam progesteron omzetten in cortisol. Als gevolg hiervan zal chronische stress de progesteron uitputten en kan leiden tot oestrogeendominantie.
Bijnierstressoren zijn:
- Suiker, geraffineerde granen, transvetten en junkfood
- Alcohol, cafeïne, stimulerende middelen en nicotine
- Anticonceptie en medicijnen
- Overmatige lichaamsbeweging
- Slaapstoornissen
- Stress door werk, financiën en relaties
- Chronische en acute infecties
- Gevoelens van gebrek aan controle over de uitkomst
Een laag progesterongehalte door bijnierstress kan ook opvliegers veroorzaken. Dit komt omdat een laag progesterongehalte in de aanwezigheid van fluctuerend oestrogeen het temperatuurregulatiesysteem in de war brengt. Tijdens de overgang naar de menopauze zal de extreme oestrogeenstroom je lichaam ten onrechte een signaal geven om de kerntemperatuur van het lichaam te verhogen, waardoor de typische ‘opvliegers’-symptomen ontstaan. Een gezonde bijnierfunctie zal echter de hormonen in evenwicht brengen en opvliegers verminderen of zelfs elimineren.
Een laag progesterongehalte door stress kan opvliegers veroorzaken.
De schildklier- en hormoonbalans
De schildklier is het zo belangrijk voor je metabolisme en elke cel in je lichaam is afhankelijk van het schildklierhormoon. Als de schildklier niet optimaal functioneert, kan je last hebben van gewichtstoename, obstipatie, een droge huid, vermoeidheid, brainfog, depressie en haaruitval. Zowel de schildklier als de eierstokken hebben jodium nodig voor een optimale hormoonproductie. Dus als je schildklier niet goed wordt gevoed, zullen de eierstokken dat ook niet zijn. Dit kan leiden tot hormonale disbalans en oestrogeendominantie. Een teveel aan oestrogeen onderbreekt vervolgens de productie van schildklierhormonen, wat het probleem nog groter maakt.
Je lymfestelsel
Een vaak vergeten systeem van het lichaam, het lymfestelsel is net zo belangrijk voor het endocriene systeem als het gaat om de hormoonbalans. Dit systeem transporteert brandstof door het lichaam, ondersteunt het immuunsysteem en verwijdert afvalstoffen uit je lichaam. Dit afval omvat hormonale metabolieten die moeten worden verwerkt en uit het lichaam moeten worden uitgescheiden. Een stagnerend lymfestelsel kan de eliminatie van overtollig oestrogeen verminderen en tot oestrogeendominantie leiden. Het lymfestelsel is afhankelijk van de werking van je spieren om lymfe door en naar je lever, nieren en dikke darm te pompen voor de verwijdering van afvalstoffen. Gebrek aan lichaamsbeweging is dus de voornaamste oorzaak van een stagnerend lymfestelsel.
Voeding gebruiken om hormonen in evenwicht te brengen
Stressbeheersing en lichaamsbeweging zijn twee keuzes die van cruciaal belang zijn voor de hormoonbalans en de algehele gezondheid. Bovendien zullen de volgende voedingssuggesties je endocriene en lymfestelsel ondersteunen en bijdragen aan hormonale balans.
- Vermijd bewerkte en kant-en-klare voeding
- Drink voldoende zuiver, gefilterd water
- Consumeer een verscheidenheid aan biologische groenten en fruit, biologisch en grasgevoerd vlees, in het wild gevangen vis, rauwe noten en zaden en vetten van hoge kwaliteit
- Overweeg aanvulling van het volgende: (Het is per persoon afhankelijk. Vraag een gratis suppletie advies aan om er zeker van te zijn dat je de juiste supplementen gebruikt)
- B-vitamines zijn cofactoren van het oestrogeenmetabolisme en kunnen door stress uitgeput raken.
- Magnesium is van cruciaal belang onder andere voor de gezondheid van de bijnieren
- Zink kan uitgeput raken als het lichaam oestrogeendominant is
- Essentiële vetzuren zijn belangrijk voor de hormoonproductie en de ondersteuning van het endocriene systeem.
- Eiwit is noodzakelijk voor elk aspect van normale lichaamsfuncties en tekorten kunnen leiden tot hormonale disbalans
Ondersteuning van alle processen draagt bij aan een goede hormoonbalans.
